Gian dồi trong thi công, xây dựng có phạm tội hình sự?
Câu hỏi tư vấn:
Thưa luật sư, Công ty chúng tôi là chủ đầu tư công trình “Trung tâm châm cứu an dưỡng QL”
Tuy nhiên, sau khi nghiệm thu, thanh toán, quyết toán các hạng mục công trình chúng tôi mới phát hiện Nhà thầu đã đưa vào thi công vật tư không đúng chủng loại, kê khống số lượng vật tư, nâng giá vật tư, kê khống khối lượng thi công để thanh quyết toán, chiếm đoạt hơn 4 tỷ đồng của Công ty chúng tôi. Kết luận giám định xác định một số hạng mục công trình không đủ điều kiện an toàn để đưa vào sử dụng, gây thiệt hại hàng chục tỷ đồng.
Khi phát hiện thủ đoạn gian dối của đơn vị thi công và các bên liên quan, chúng tôi đã làm đơn tố giác một số đối tượng có trách nhiệm đến Cơ quan điều tra Công an tỉnh. Tuy nhiên, trong Thông báo kết quả giải quyết tố giác số 13/TB-PC44 ngày 25/4/2016 và Thông báo số 55/TB-PC44 ngày 07/10/2016, Cơ quan điều tra lại kết luận các đối tượng bị tố giác không có dấu hiệu cấu thành tội phạm và ban hành quyết định không khởi tố vụ án hình sự.
luat su
Để luật sư nắm rõ vụ việc, chúng tôi xin gửi kèm một số hồ sơ liên quan bao gồm: Giấy chứng nhận đầu tư + Hợp đồng thiết kế, thi công, giám sát + Hồ sơ, kết luận giám định và Thông báo giải quyết tố giác, Quyết định không khởi tố vụ án.
Trên cơ sở nội dung vụ việc như trên, Chúng tôi đề nghị luật sư cho ý kiến về các vần đề sau:
luật sư
1. Những cá nhân có trách nhiệm của Đơn vị thi công và các đơn vị tham gia xây dựng Công trình có phạm tội hình sự không? Phạm tội gì?
2. Quyết định không khởi tố vụ án của Cơ quan điều tra có lọt tội phạm không?
van phong luat su
Trả lời của Luật sư:
Để tư vấn cho Quý Công ty, chúng tôi đã kiểm tra các hồ sơ do Quý Công ty cung cấp và đối chiếu với các văn bản pháp luật sau đây:
(i) Bộ luật hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự;
(ii) Thông tư số 28/2014/TT-BCA ngày 07/7/2014 của Bộ Công an về công tác điều tra hình sự trong công an nhân dân;
(iii) Thông tư liên tịch số 06/2013 ngày 02/8/2013 của Bộ Công an - Bộ Quốc phòng – Bộ Tài chính – Bộ Nông Nghiệp & Phát triển nông thôn và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm
văn phòng luật sư
Ngoài việc đối chiếu với các văn bản pháp luật nói trên, để làm rõ một số vấn đề liên quan đến câu hỏi của Quý Công ty, chúng tôi cũng tham khảo một số vụ án trong lĩnh vực thi công, xây dựng.
luat su gioi
Ý kiến của chúng tôi với các vấn đề được hỏi như sau:
Thứ nhất: Đơn vị thi công và các đơn vị tham gia xây dựng Công trình có phạm tội hình sự không? Phạm tội gì?
luật sư giỏi
Qua tìm hiểu hồ sơ, chúng tôi nhận thấy trong vụ việc này, dấu hiệu của tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” đã thể hiện khá rõ ràng cả về mặt pháp luật lẫn thực tiễn truy tố, xét xử ở Việt Nam. Cụ thể là:
(i) Kết luận giám định đã xác định rõ, Đơn vị thi công và các bên liên quan đã thi công xây dựng không đúng, không đạt chất lượng so với hồ sơ thiết kế, nâng khống đơn giá vật tư, nâng khống khối lượng thi công, đánh tráo vật tư (sử dụng vật tư không đúng chủng loại, không đảm bảo chất lượng) v.v… Tổng số tiền giá trị thi công thực tế với giá trị thanh quyết toán chênh lệch nhiều tỷ đồng;
luat su uy tin
Ngoài việc trực tiếp chiếm đoạt bằng thủ đoạn sử dụng vật tư không đúng chủng loại, nâng khống số lượng, đơn giá…., hành vi của các bên liên quan cũng đã gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng do công trình không đủ điều kiện đưa vào sử dụng (Kết luận giám định của Trung tâm thông tin & DVXD)
luật sư uy tín
(ii) “…Các đơn vị thiết kế, thẩm tra thiết kế dự toán, tư vấn đấu thầu, thi công giám sát có nhiều sai phạm trong các giai đoạn từ thiết kế, thẩm tra hồ sơ thiết kế, thi công và giám sát thi công công trình. Các đơn vị này đã nâng khống khối lượng, đưa chủng loại vật tư vào thi công không đảm bảo…”
(iii) “…Kết quả giám định lại đã làm rõ về các sai phạm từ giai đoạn thẩm tra, thiết kế, đấu thầu, thi công, giám sát và hồ sơ thanh quyết toán công trình. Sai phạm trên liên quan trực tiếp đến trách nhiệm của các ông H, M, P có sự gian dối trong giám sát, thi công…gây thất thoát cho Chủ đầu tư số tiền trên 3 tỷ đồng”.
Như vậy, hồ sơ tài liệu và kết quả xác minh đã chứng minh được thủ đoạn gian dối, chiếm đoạt tài sản của Đơn vị thi công và các bên liên quan.
Điều 139 Bộ Luật hình sự quy định: “Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng trở lên …” thì phạm tội này.
Đối chiếu Kết luận giám định, Kết quả giải quyết tố giác của Cơ quan điều tra với quy định tại Điều 139 Bộ Luật hình sự nên trên, có cơ sở để cho rằng: Bằng các thủ đoạn gian dối trong thi công, quyết toán, các đối tượng liên quan đã chiếm đoạt hàng tỷ đồng của Chủ đầu tư. Và do vậy, theo quan điểm của chúng tôi, trong vụ việc này có đủ dấu hiệu cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
luat su bao chua gioi
Ngoài việc tìm hiểu hồ sơ và các quy định của pháp luật, để đi đến nhận định trên chúng tôi đã tham khảo thực tiễn truy tố, xét xử các tội trong lĩnh vực thi công xây dựng. Một trong những vụ án chúng tôi tham khảo là:
Vụ thứ nhất :Vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại các công trình xây dựng cơ bản do UBND xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc làm chủ đầu tư.
luật sư bào chữa giỏi
Nội dung vụ án thể hiện, Công ty TNHH Xây dựng Cường Thịnh trong quá trình thi công công trình đã để xảy ra sai phạm về kỹ thuật, không đảm bảo khả năng chịu lực theo thiết kế, nghiệm thu hoàn thành không đúng thực tế thi công.
Theo thông báo số 116/TB-CQĐT ngày 4/2/2016 của cơ quan CSĐT Công an tỉnh Vĩnh Phúc, ông Hà Kiên Cường, Phó giám đốc Cty TNHH xây dựng Cường Thịnh, đơn vị thi công các công trình xây dựng nhà văn hóa thôn 1, thôn 4, thôn 5 và đường giao thông nội đồng của xã Vĩnh Sơn, đã quyết toán khống khối lượng để chiếm đoạt tổng cộng 431,6 triệu đồng của Chủ đầu tư;
luật sư hình sự giỏi
Thông báo trên cũng cho biết, cơ quan CSĐT Công an tỉnh đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Hà Kiên Cường về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo khoản 3, điều 139 BLHS.
Ngày 30/9/2016, cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh đã kết luận điều trađề nghị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản đối với Hà Kiên Cường, Phó Giám đốc; Hà Đức Dũng, cán bộ kỹ thuật Công ty TNHH xây dựng Cường Thịnh.
Vụ án trên là một trong ba vụ án liên quan đến lĩnh vực xây dựng cơ bản mà Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Vĩnh Phúc khởi tố trong năm 2016 .
luat su hinh su gioi
Nguồn tin: http://m.nongnghiep.vn/cong-an-vinh-phuc-co-bo-lot-nguoi-lot-toi-post158795.html ; https://vinhphuc.gov.vn/ct/cms/tintuc/Lists/VanHoaXaHoi/View_detail.aspx?ItemID=7705 )
Vụ thứ hai : Vụ án đưa và nhận hối lộ nghiêm trọng xảy ra tại Tổng Công ty Xây dựng đường thủy (Vinawaco, Bộ GTVT), Công ty CP xây dựng và cơ khí Tân Việt. Đây là 1 trong 6 vụ trọng án được Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng thống nhất chủ trương đưa ra xét xử sơ thẩm từ nay đến cuối năm 2016 và trong quý 1 năm 2017;
Dự án ở đây chính là dự án Nạo vét luồng Hòn Gai - Cái Lân là 1 trong 3 công trình nạo vét, duy tu luồng hàng hải lớn nhất trong năm 2013 của Bộ Giao thông vận tải (GTVT). Đây là công trình duy tu hàng năm, sử dụng vốn ngân sách nhà nước do Cục Hàng hải Việt Nam làm chủ đầu tư;
toi lua dao chiem doat tai san
Ngày 3/12/2013, Công tyCP xây dựng và cơ khíTân Việt ký Hợp đồng kinh tế số 332/2013/HĐKT/VINAWACO-TVI với Ban Điều hành các dự án nạo vét phía Bắc thuộc Vinawaco để thực hiện nạo vét từ mặt cắt 375 đến mặt cắt 383.
Trong quá trình thi công công trình nạo vét, duy tu luồng Hòn Gai - Cái Lân, Trịnh Văn Thắng và Vũ Thanh Huyền (Tổng giám đốc & Chủ tịch HĐQT Công ty Tân Việt, đơn vị thi công) đã thi công không đúng theo hợp đồng kinh tế (thanh toán khống về vị trí đổ thải, cự ly vận chuyển) để gian dối chiếm đoạt hơn 7,8 tỉ đồng. Do đó, cả hai bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
(Nguồn tin: http://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/thi-truong/toan-canh-6-vu-an-kinh-te-sap-duoc-dua-ra-xet-xu-331797.html
http://baodauthau.vn/phap-luat/ban-thau-truc-loi-hang-ty-dong-tai-tong-cong-ty-xay-dung-duong-thuy-25223.html
Trên đây chỉ là 2 trong số rất nhiều vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà chúng ta có thể tham khảo xảy ra trong lĩnh vực thi công xây dựng.
Đối chiếu 2 vụ án trên với vụ việc của Quý Công ty, chúng tôi nhận thấy tất cả đều có một điểm chung là đơn vị thi công đã có hành vi gian dối trong thi công, quyết toán để chiếm đoạt tài sản của Chủ đầu tư.
Và theo nhận định của chúng tôi, với những thông tin được cung cấp, một lần nữa chúng tôi thấy rằng có đủ dấu hiệu, căn cứ cả về mặt pháp luật lẫn thực tiễn để khởi tố điều tra về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong vụ việc thi công công trình của Quý Công ty.
Thứ hai , trả lời của Cơ quan điều tra có lọt tội phạm không?
Từ những nhận định như đã trình bày ở trên, chúng tôi thấy rằng việc giải quyết tố giác của cơ quan điều tra có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.
· Thông báo số 13/TB-PC44 ngày 25/4/2016 Cơ quan điều tra xác định: “… Kết quả giám định lại đã làm rõ về các sai phạm từ giai đoạn thẩm tra, thiết kế, đấu thầu, thi công, giám sát và hồ sơ thanh quyết toán công trình. Sai phạm trên liên quan trực tiếp đến trách nhiệm của các cá nhân ông H, M, Pcó sự gian dối trong giám sát, thi công …gây thất thoát cho Chủ đầu tư số tiền trên 3 tỷ đồng”.
Câu hỏi đặt ra là số tiền trên 3 tỷ đồng đã bị “thất thoát” “thất thoát”
Việc Cơ quan điều tra nhận định các đối tượng “gây thất thoát” cho chủ đầu tư trên 3 tỷ đồng, chúng tôi cho rằng gọi như vậy là không thể hiện chính xác bản chất sự việc bởi, bằng các thủ đoạn gian dối trong thi công, thanh quyết toán…, các đối tượng đã chiếm đoạt của chủ đầu tư “gây thất thoát”.
Cụ thể, trong vụ việc này cần phân biệt rõ đâu là số tiền bị chiếm đoạt và đâu là số tiền bị thất thoát (gây thiệt hại cho Chủ đầu tư):
- Số tiền bị chiếm đoạt : Là toàn bộ số tiền đơn vị thi công và các bên liên quan đã lấy của chủ đầu tư bằng các thủ đoạn gian dối như tráo vật tư, kê khống đơn giá, kê khống khối lượng thi công v.v..Số tiền này họ đã trực tiếp chiếm đoạt của Chủ đầu tư nên cần phải gọi đúng bản chất, là số tiền bị chiếm đoạt.
tội cố ý gây thương tích
- Số tiền gây thất thoát (thiệt hại): Là toàn bộ chi phí cần thiết để khắc phục hậu quả (gia cố lại Công trình do Công trình không đảm bảo chất lượng, không đủ điều kiện đưa vào sử dụng) và các thiệt hại khác do Công trình bị chậm đưa vào khai thác v.v….
Do không xác định đúng bản chất sự việc, hành vichiếm đoạt tài sản lại được xác định là hành vi “gây thất thoát” nên trong Thông báo này, có dấu hiệu bỏ lọt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
toi co y gay thuong tich
Thông báo kết quả giải quyết tố giác số 55/TB-PC44 ngày 07/102016 Cơ quan điều tra tiếp tục xác định các sai phạm, thủ đoạn gian dối trong giám sát, thi công, nâng khống số lượng v.v… tuy nhiên, Cơ quan điều tra cho rằng các đối tượng này không phạm tội lạm dụng tín nhiệm hay tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản vì “Giao dịch của các bên đều có thông qua hợp đồng kinh tế, trong đó có thể hiện cụ thể các điều khoản ràng buộc trách nhiệm các bên, nếu có tranh chấp không thỏa thuận được thì hai bên giải quyết tại TAND tỉnh Kiên Giang…”
Chúng tôi cho rằng, lập luận như trên là không có căn cứ.
Điều 139 Bộ Luật hình sự quy định: “Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng trở lên …” thì phạm tội này.
Theo quy định trên, về mặt khách quan, chỉ cần người nào dùng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác từ 2 triệu đồng trở lên là phạm tội. Không phụ thuộc các bên có ký kết hợp đồng hay không.
luật sư nhà đất
Khác với tội cướp hay tội cưỡng đoạt tài sản, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản bao giờ cũng xuất phát từ sự thỏa thuận của các bên (có thể lập hợp đồng văn bản hoặc thỏa thuận miệng), sau đó mới dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản. Trong nhiều trường hợp, việc ký kết hợp đồng có thể cũng là một thủ đoạn được các đối tượng lừa đảo dự liệu, tính toán từ trước nhằm chiếm đoạt tài sản. Và do vậy, việc các bên có ký hợp đồng, có thỏa thuận nơi giải quyết tranh chấp hay không thì cũng không phải là căn cứ để phủ nhận hành vi phạm tội.
Trong vụ việc này, vấn đề mấu chốt cần xác định là: Đơn vị thi công và các bên liên quan có dùng thủ đoạn gian dối trong thi công, quyết toán… để chiếm đoạt tài sản của chủ đầu tư hay không? Hồ sơ vụ việc và kết luận của Cơ quan điều tra đã cho thấy có thủ đoạn gian dối, có sự chiếm đoạt tài sản bằng thủ đoạn gian dối. Và do vậy, theo nhận định của chúng tôi là đủ căn cứ để khởi tố vụ án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
luat su nha dat
Ngoài các vấn đề về mặt pháp luật, Quý công ty có thể tham khảo thêm trong thực tế áp dụng pháp luật bằng việc tìm hiểu 2 vụ án đang diễn ra mà tôi đã trích dẫn ở trên, cả 2 vụ án các bên đều có ký kết hợp đồng kinh tế với nhau, đều thỏa thuận về các quyền và nghĩa vụ…. nhưng khi đơn vị thi công dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của chủ đầu tư thì vẫn bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Và cuối cùng, chúng tôi nhận thấy, theo quy định của pháp luật, Quý công ty có quyền khiếu nại Quyết định không khởi tố vụ án của Cơ quan điều tra. Tuy nhiên, việc khiếu nại cần phải nêu được rõ các căn cứ và tuân theo đúng trình tự, pháp luật tố tụng. Cụ thể trong trường hợp này, cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại là Viện kiểm sát nhân dân tỉnh.
Trân trọng
Ls. Phạm Tuấn Anh
Chào mừng bạn đến với luật sư Phạm Tuấn Anh